MET DE CENTRAAL NIEUW-GUINEE EXPEDITIE A° 1920 NAAR EEN ONBEKENDEN VOLKSSTAM IN HET HOOGGEBERGTE (8)

H. J. T. BIJLMER (Met 2 foto's en een schetskaartje)

Prauwenbivak ligt bijzonder schilderachtig tegen een steilen heuvel aan. Het uitzicht is prachtig, vooral naar het oosten: daar verrijst achter de zich vóór ons over grooten afstand uitstrekkende watervlakte het centrale gebergte, keten na keten. Alle barakken zijn hecht en sterk gebouwd; kaarsrechte stammen vormen stijlen en binten, de vloeren bestaan uit plankjes, die uit den stam der hier in grooten getale voorkomende niboengpalm zijn vervaardigd. Van verre gezien maakte ons bivak met zijn boven elkaar als tegen den heuvel aanhangende huisjes den indruk van een Europeesch gehucht in het gebergte.

Een groote kamer van muskietengaas deed dienst als officiers-zitkamer. Onze "kooi" voldeed uitstekend: lezen, schrijven, eten in een muskietvrije omgeving: het viel niet genoeg te waardeeren. 's Avonds behoefden we niet meer vóór donker te eten om daarna haastig achter de klamboe te verdwijnen. We "dineerden" gewoon om acht uur en babbelden dan nog wat gezellig voor we naar bed gingen. Einde Augustus werd aan Prauwenbivak een klein en schijnbaar nietig huisje toegevoegd: het telegraafkantoor. De luit. der genie Droog was eindelijk met de beloofde radioinstallaties te Pionierbivak aangekomen. Hij bracht drie toestellen mede: één installatie zou op Pionierbivak worden gemonteerd, één op Prauwenbivak en de derde was bestemd de expeditie op den bergtocht te vergezellen. Het doel met deze drie stations beoogd, was het waarborgen van het onderling verband tusschen de onderdelen der expeditie en bovendien de mogelijkheid van het opvangen van het tijdsein van Bandoeng, zulks ten behoeve van de plaatsbepalingen. Op verzenden van telegrammen naar buiten was niet gerekend. De kans was dan ook gering, dat het 1 KW. station van Pionierbivak Ambon, een der dichtst bijgelegen radiostations, zou kunnen halen. De beide andere installaties hadden nog zwakker motoren en konden slechts 1/6 KW. ontwikkelen. Dit vermogen was voor de onderlinge afstanden echter zeer voldoende. De ontvanginrichtingen hadden veel ruimer werkingsfeer, zoodat telegrammen uit heel Indië zouden kunnen worden opgenomen.

Het was op den avond van den 5den September, dat het draadloosstation "Prauwenbivak" werd geopend. Aan twee forsche oerwoudboomen viel de voor hen zeer zonderlinge taak te beurt, den luchtdraad te dragen. Als die boomen eens hadden kunnen luisteren en begrijpen ! Luttele maanden geleden verloren zij zich in het eindelooze woud, eeuwen onberoerd gebleven. Daar kwamen witte menschen, een open ruimte werd gehakt en een klein huisje daarop neergezet: een hut, nauwelijks mooier dan die van de kinderen des lands. En daar binnen kwam maar een onaanzienlijk toestelletje te staan. Een gewone koperen draad werd gespannen tusschen hun kruinen, hoog over de open plek en een tweede verbond dezen met het huisje. Het leek kinderspel! Maar woorden werden gegrepen uit de lucht, woorden, op honderden mijlen afstands de ruimte ingezonden, uit alle windstreken, in alle talen. Die kleine witte menschen, schijnbaar verloren in den doolhof van het woud, maakten met dien draad hun stem verneembaar rond den heelen aardbol, en hun gehoorskring grenzeloos. Het was maar een gewone korporaal, die daar beneden in het huisje met het telefoontoestel om het hoofd stond; hij luisterde en vlot schreef hij eenige regels in het vóór hem liggende schrift. Het was een boodschap voor Sydney: "Mr. Watkins, Sydney, your letters received, arrive next week, hope you all in good health - Charles."

Dr. Hubrecht en ik waren tegenwoordig bij het aanteekenen van dit eerste telegram, te midden van Guinee's wildernis de beschaafde wereld afgeluisterd. En zoo blasé is de moderne cultuurmensch, dat de zes andere heeren zelfs de moeite niet namen, van deze gedenkwaardige gebeurtenis bijzondere notitie te nemen. Zeker, het is ten slotte heel gewoon, dat de techniek hier zijn werk deed als elders. Maar dat ze zoo verbluffend eenvoudig bleek, dat zelfs de met een minimum aan cultuurvoorwerpen reizende pionier van de mededeelingen zijner te midden der beschaving levende medemenschen kennis kon nemen, was toch wel opmerkenswaard.

Ook voor reacties op deze herinneringen kun je terecht op het prikbord/forum.