'stamhoofd is, uit het mannenhuis gehaald waar hij volwassen moet worden. De vader kan zich uit hoofde van zijn positie niet veroorloven hem aan de leerplicht te onttrekken. Bovendien bedenkt een vooruitziend resident dat het tijd wordt een inheemse elite te kweken. Hij heeft het oog laten vallen op de zonen der stamhoofden.
De oorlog komt er tussen. De jonge Jouwe gaat bij de Japanners in de leer voor tonijnjager. Als de Amerikanen oprukken drost hij 'm, en wijst hen de stellingen van de Jap.
Het gouvernement recruteert hem alsnog. Inmiddels woedt op Java de strijd om onafhankelijkheid, en per abuis verschijnt Nico-laas' naam onder een pro-Indonesisch pamflet. Zijn benoeming tot voorlichtingsambtenaar ervaart hij als het begin van zijn politieke carrière. Strikt objectief moet hij de papoea's voorlichten over de gevolgen van de soevereiniteitsoverdracht, maar hij oogst verontwaardigde reacties. Wat is hij voor zoon van een stamhoofd? De mensen willen niets met Indonesië te maken hebben! Jouwe raadpleegt de Verklaring van de Rechten van de Mens, en besluit dat hij het recht heeft nationalist te zijn.
Als hij in '49 voor het eerst in Nederland is, gedelegeerde van de Nieuwguinese bevolking bij de Ronde Tafel-conferentie, merkt hij hoe onhandig het is de taal niet te beheersen. Hij gaat naar Wolters om boekjes die bestemd waren voor het Hollands-Indisch onderwijs, en als 's avonds de anderen naar de bios zijn beent hij over zijn hotelkamer: 'Ik liep, ik loop, ik heb gelopen'. De overheid stuurt hem voor een speciale opleiding enige jaren naar Nederland, Jouwe sluit zich aan bij de Partij van de Arbeid, die dan de grootste is, hij bewondert de oude Drees, en stamt hij trouwens niet zelf uit een gemeenschap die communaal leeft? Met trots bewaart hij een vergeeld episteltje aan de 'waarde partijgenoot', getekend drs J. M. den Uyl.
Terug op Nieuw-Guinea maakt hij zich verdienstelijk door de papoea's rond Hollandia te bewegen hun jachtgronden af te staan aan het gouvernement voor één ton in plaats van de twee miljoen die zij bedingen. Als nationalist vindt hij dat die grond aan de gemeenschap ten goede moet komen.
Tweemaal heeft hij in die jaren de 'pyramide op zijn kop' gezien. Eerst bij de Amerikaanse invasie. Zijn voorouders zijn primitieve mensen die tot 'tamme christenen' gemaakt zijn, de tien geboden en de stamboom van Israël van buiten hebben geleerd, niets lezen dan de bijbel, de psalmen en het gezangboek en menen dat de blanken zeer beschaafd en fatsoenlijk zijn. En daar komen ineens veertigduizend Amerikanen, nurses en GI's die op straat zoenen en op het strand vrijen: een openbaring!
En als hij in '50 in Scheveningen logeert zijn daar 's zondags de stranden vol, de kerken leeg. De dominees zijn de papoea komen vertellen hoe hij leven moet, maar in hun eigen land gaat het heel anders toe. De pyramide op zijn kop.

□

Met blote voeten dansen de Biakkers over de gloeiende keien van het vuurbed, waarin de ritueel geslachte varkens zijn gestoofd, gevleid in bladeren, cassave en zoete aardappelen. Dan is het gebraad gaar en wordt het rondgedeeld - barapen, de traditionele lekkernij.
Trommen dreunen, berglandbewoners voeren onheilspellende dansen uit beschilderd in oorlogskleuren; de toeschouwer ziet hoe zij hun slapende vijand besluipen en doodpijlen. Vlakbij dansen Hollandse kindertjes in de barre zon de Driekusman. Groot feest in Hollandia, plechtige opening van de Nieuw-Guinea-Raad - die het parlement moet worden van wat een natie worden moet. Het raadsgebouw is bij lange na niet gereed, met zijn voorgevel in drie pieken, stijl modern-lelijk, verrijst het aan de haven. Maar de Nederlanders hebben haast, ze willen de wereld tonen hoezeer het hen ernst is met de zelfbeschikking der papoea's. IJlings is voor de opening een schoollokaal verbouwd. De Hollandse bestuursassistent is wekenlang door zijn ressort getogen, met een stok tekent hij in het zand om de dorpelingen uit te leggen wat verkiezingen zijn. De kampong zal een man aanwijzen in wie zij vertrouwen stelt, en die zal samen met mannen uit andere dorpen
 

een afgevaardigde kiezen. Die gaat dan met een heleboel andere afgevaardigden in Hollandia, ver weg over de bergen, in een raad het land besturen. Daar hou je dan maar op.
 
Kirihio vertrekt naar Indonesië: storm van verontwaardiging

Of ze er iets van snappen? Allicht iets, er wordt tenminste hardnekkig geknikt.
In de meeste districten hebben getrapte verkiezingen plaatsgevonden, in enkele is rechtstreeks gekozen, en sommige gewesten worden als zo onderontwikkeld beschouwd dat het gouvernement hun vertegenwoordiger aanwijst - een pater van de missie, een dominee van de zending. Vandaag, 4 april 1961, wordt de raad geïnstalleerd, 27 man en 1 vrouw sterk.
In de jaren vijftig is er al een Raad voor Volksopvoeding, in het leven geroepen door een diensthoofd dat zonder zo'n vergadering achter zich ook maar een gewone meneer op kantoor zou zijn. Zo gauw hij gouverneur is raakt de raad in het vergeetboek, de leden moeten hem pressen om weer bijeengeroepen te worden. Ze veranderen de paternalistische naam van het orgaan in Raad voor Volksontwikkeling; er maken drie papoea's deel van uit. Hier en daar bloeien de dorps- en streekraden, en er laaien conflicten op over de vraag of die alleen te adviseren hebben of ook iets te beslissen. Eigenlijk rijpt de inspraak sneller buiten de sfeer der overheid.
Een pater roept vakbonden in het leven, en de christelijke vakbeweging blijft niet achter. De zending maakt de protestantse kerk op Nieuw-Guinea zelfstandig, en in zeshonderd gemeenten wijzen de papoea's kerkeraden aan.
Ondertussen studeert een commissie van geleerde conservatieven op de vraag of de autochtonen van het gebied geacht kunnen worden vertegenwoordigers te kiezen voor de Nieuw-Guinea-Raad, waarvan het bestaan al in 1950 wettelijk is vastgelegd. Elf jaar na dato is het dan eindelijk zover. De staatssecretaris overziet het gekrioel van al die inboorlingen die, vermoedelijk ingelicht doen de bushtelefoon, van heinde en ver naar het evenement zijn gekomen en houdt een gloedvolle toespraak. Hij inviteert het papoea-voik, gerepresenteerd door de/e raad, zelf de datum vast te stellen waarop hei over zijn toekomst wil beschikken. „Nooit in de geschiedenis,'' zegt Nicolaas jouwe, „is het voorgekomen dat een koloniale mogendheid haar kolonie uitnodigt om zelfstandig te worden. Ondergetekende is diep geroerd."

Als de miljonair Nelson Rockefeller op Nieuw-Guinea arriveert, stelt het gouvernement hem alle mogelijke faciliteiten ter beschikking voor de opsporing van zijn zoon. Nederland wil graag een goede beurt maken in Amerika, buitendien zou de hoge gast het nog tot president kunnen brengen.
Nelsons zoon Michael heeft eerst een stammenoorlog verfilmd in de Baliemvallei. Later vaart hij met een Hollandse metgezel voor de Zuidkust, en valt ineens de motor van hun vlet uit. Als een vliegtuig het vaartuig ten slotte in het vizier krijgt is alleen de Nederlander nog aan boord. De jonge Rockefeller is in paniek geraakt en te water gesprongen om naar land te zwemmen. Men vindt slechts de resten van zijn witte tropenpak. Is hij door krokodillen verslonden? Of door menseneters?
De hele episode staat de jonge papoea's in de hoofdstad maar matig aan. Opnieuw wordt hun land in het wereldnieuws geïdentificeerd met kannibalisme. En telkens weer bevestigt het soort films, dat Michael en andere wetenschapsvorsers maken, het beeld van de