Nawoord

(door mr. F.G. Vreede)

Een journalist is de waakhond van de democratie. Vrijheid van meningsuiting is in dat licht een groot goed. Het publiek dient zo snel mogelijk adequaat geïnformeerd te worden over misstanden in de samenleving, ongeacht de gevolgen voor de direct betrokkenen.

Maar journalistiek is ook steeds meer een bedrijf. De strijd om de kijker is hard. Ook in de "serieuze" journalistiek moeten programma's kijkcijfers scoren, adverteerders trekken en hun geld opbrengen. Primeurjagers worden niet alleen gedreven door democratische gezindheid. Geruchtmakend nieuws brengt simpelweg geld in het laadje en kan een carrière het broodnodige duwtje omhoog geven. Om de eerste te zijn die scoort rnet die geruchtmakende primeur wordt soms een hoge prijs betaald. Zorgvuldig onderzoek blijft achterwege, voor wederhoor is geen tijd en voor twijfels geen plaats. Als er maar voldoende "quotes" bij elkaar gesprokkeld zijn, het liefst van een autoriteit, kan het zaakje de lucht in. Met de direct betrokkenen heeft men liever niets te maken, die kunnen de zaak alleen maar vertragen.

Na lezing van dit Witboek kan niemand meer tornen aan het feit dat journalist Sven Kockelmann van KRO- Netwerk zijn huiswerk voor de uitzending van 15 januari 1999 over de luchtramp te Biak in 1957 zeer slecht heeft gedaan. Bronnen zijn niet of nauwelijks gecontroleerd, er is geen wederhoor gepleegd maar er wordt wel gedaan alsof, een "autoriteit" in de persoon van Van Gijzel is onvolledig geïnformeerd zodat zijn citaat kon worden gebruikt, en de verklaring van een informant wordt verdraaid weergegeven ("geen indicatie voor drankgebruik" wordt "er gingen destijds wel geruchten dat er sprake was van drankgebruik"). Dit alles terwijl Netwerk, ruim 41 jaar na de luchtramp, geen enkele valabele reden had om de reportage juist op dat moment uit te zenden. Het "vruchtbare" resultaat van deze nonchalante werkwijze was een primeur met de niet minder dan sensationele suggestie: "Dronken piloot jaagt met stunt 58 personen de dood in." Als het waar zou zijn, zou het onmiddellijke uitzending rechtvaardigen. Maar als het onderzocht zou zijn, zou Netwerk hebben geweten dat het niet waar is.

In Nederland worden luchtvaartongevallen onderzocht door de Raad voor de Transportveiligheid. De voorganger van deze raad was de Raad voor de Luchtvaart.
Gebleken is dat de Raad voor de Luchtvaart destijds bijzonder gedegen onderzoek heeft gedaan naar het ongeval. De resultaten van dat onderzoek zijn neergelegd in een dik pak gedetailleerde rapportages. De KRO heeft op de dag van de uitzending telefonisch aan de Raad enkele vragen gesteld. Vast staat, dat de korte tijd die de KRO aan de Raad liet om die vragen te beantwoorden, volstrekt onvoldoende was. Vragen, waarvan achteraf is gebleken dat het antwoord erop zonder meer is terug te vinden in de rapportage. De KRO heeft het antwoord van de Raad niet willen afwachten en is tot uitzending overgegaan. De primeur ging boven zorgvuldig onderzoek. Was dat onderzoek wel gedaan, dan was er geen primeur geweest.

De schade die deze manier van broodwinning in het geval van de familie De Roos heeft toegebracht, laat zich - na lezing van dit Witboek - raden: diepe gegriefdheid over de schending van de nagedachtenis aan hun gewaardeerde broer, echtgenoot en vader.
Oude wonden die weer werden opengereten. Een gevoel van machteloosheid tegenover zoveel onverschilligheid over hun persoonlijk lot.

Ook voor reacties op deze herinneringen kun je terecht op het prikbord/forum.