Tweede-Kamerfractie PvdA
Den Haag, oktober 1999

CONCEPT.
Zwartboek 'Neutron 1957' pag. 1

Inleiding

Dit zwartboek wordt door de Tweede-Kamerfractie van de PvdA aangeboden aan de minister van Verkeer en Waterstaat met het verzoek om het onderzoek naar de vliegramp in Biak, Nieuw-Guinea, van 1957 partieel te heropenen. Vanwege een aantal recente getuigenissen zijn nieuwe feiten aan licht gekomen. Deze feiten moeten onderzocht worden en op waarheid getoetst worden omdat ze een mogelijke oorzaak van de ramp aangeven. Het officiële onderzoek van destijds heeft de oorzaak niet kunnen achterhalen. De PvdA-fractie vraagt de minister om zo spoedig mogelijk het onderzoek te heropenen en de resultaten aan de Kamer bekend te maken.

1. De vliegramp

Vroeg in de ochtend van 16 juli 1957 stortte een KLM-toestel met 68 inzittenden in zee, vlakbij Biak in Nieuw-Guinea. Hierbij kwamen 58 personen om het leven, waaronder de negen bemanningsleden. Het was in die tijd de grootste ramp in de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis. Het vliegtuig, van het type Super Constellation, kwam tijdens het uitvoeren van een low run of low-pass (een extra ronde laag over de luchthaven) te laag uit en verongelukte in zee. De gezagsvoerder had vlak voor de ramp aan de passagiers medegedeeld dat ze nog een keer over Biak zouden vliegen alvorens koers te zetten richting Nederland.

Meteen na de ramp kwam de bemanning van de onderzeebootjager Kortenaer in actie om hulp te verlenen. De op het eiland wonende Papoea's waren in hun prauwen eerder ter plekke en wisten 12 overlevenden te redden. Twee van deze overlevenden zijn later in het ziekenhuis alsnog bezweken aan hun verwondingen. Hoe de ramp heeft kunnen gebeuren is nooit echt vast komen te staan. Het was goed weer en de oorzaak kon door de onderzoekscommissie niet achterhaald worden.

2. Het onderzoek

Volgens het rapport van de onderzoekscommissie in Nieuw-Guinea¹, onder leiding van de commandant van de Marine Luchtvaartdienst in Nederlands Nieuw-Guinea en tevens commandant van het Marine Vliegkamp te Biak J.L. den Hollander (kapitein-luitenant ter zee-vlieger), was er geen technisch mankement en kon men geen duidelijke oorzaak voor de ramp vinden. De Raad voor de Luchtvaart (RvdL) kwam op basis van dit onderzoek tot de volgende conclusie:

De slotsom van bovenstaande beschouwingen is dan ook. dat noch een vliegfout van de bestuurder. noch een technische storing het ongeval op overtuigende wijze kunnen verklaren. terwijl ook de veronderstelling .. dat een vliegfout en technische storing tezamen de oorzaak zouden zijn geweest. de Raad voor niet te beantwoorden vragen plaatst.

Uitspraak van de Raad va de Luchtvaart inzake het ongeval op 16 juli 1957 nabij het eiland van Biak (Nederlands Nieuw Guinea) overkomen aan het vliegtuig, gemerkt PH-LKT. 10 maart 1958, pagina 13.

Voorzitter Den Hollander, in zijn functie als commandant van de vliegbasis verantwoordelijk voor de luchtveiligheid, plaatste als enige twijfels bij de conclusie dat er geen technisch mankement gevonden werd. In de Telegraaf van 28-01-1958 staat dat hij van mening was  "... dat een technische storing de oorzaak van de ramp moest zijn."

In tegenstelling tot de heer Hollander hield de directeur-generaal van de RLD het op een fout van de piloot. De ramp met de "Neutron ", het grootste vliegongeluk in de geschiedenis van de KLM, waarbij 58 mensen het leven verloren moet waarschijnlijk worden toegeschreven aan een mislukte scheervlucht over het juist verlaten vliegveld van Biak. De gezagvoerder is daarbij - onbewust van zijn geringe vlieghoogte - tijdens de daling ongemerkt in zee gevlogen. Tot deze waarschijnlijkheid kwam gisterenmiddag de directeur-generaal van de Rijksluchtvaartdienst, de heer JWF Backer, tijdens de behandeling van de "Neutron "-ramp door de Raad voor de Luchtvaart.

Telegraaf, 28-01-1958

¹ De onderzoekscommissie (NNG·commissie) bestond uit de heer Den Hollander, de heer Foumier van de Rijksluchtvaartdienst (RLD). luitenant ter zee Van den Berg van de Marine Luchtvaartdienst, de heer Hamers, hoofd bureau luchtvaart te Hollandia, de heer Post, hoofd Luchtverkeersbeveiliging te Biak, de heer Smits, luchthavenmeester te Biak en de heer Gosen van de RLD.

Ook voor reacties op deze herinneringen kun je terecht op het prikbord/forum.