De Marcus-zending in het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea(5)

Dominee Messie en echtgenote worden begroet door de inwoners van het dorp Seribau (foto : PACE/Stichting Papua Cultureel Erfgoed).

ziekte in het gebied waar ze werkte. Soms assisteerde Herbert haar in haar werk, maar een keer viel hij flauw tijdens een moeilijke bevalling. In 1952 kreeg Mieneke plotseling te horen dat haar contract met de Volksgezondheidsdienst was opgezegd. Er werd geen reden genoemd. Misschien dacht men dat ze te veel tijd had besteed aan het reizen door het binnenland. Haar ontslag betekende een verlies van bijna tweederde van hun inkomen. Als onbezoldigd arts zette ze haar taak voort, en in de loop der tijd behandelde ze misschien wel 100.000 patiënten. In 1959 fungeerde Mieneke ook als hoofd van een dorpsschool. Tegen het einde van de jaren vijftig gaf Herbert te kennen dat hij lichamelijk niet langer in staat was om zijn werk voor te zetten. ‘Het tourneren 200- 300 km. ook bergpaden per jaar kan ik niet meer opbrengen’, schreef hij. ¹⁵
In 1956 sloot de Hervormde zending zich aan bij de Geraja Kristen Injili, de Evangelische Christelijke Kerk. Marcus beschouwde zichzelf echter nog steeds als doopsgezinde zendeling. Het was moeilijk voor hem om zich in het nieuwe systeem te voegen. Oecumene betekende voor hem eenheid in liefde maar geen ‘nivelering van dogmatische verschillen’. ¹⁶
Hij beschouwde zichzelf als een ‘radicale congregationalist’ met een radicaal doopsgezind standpunt ¹⁷ en was bereid om samen te werken met anderen ter wille van de Heer, maar niet met de heren ‘die hier een eigen calvinistische beginselen geheel of gedeeltelijk ontrouw zijn’.¹⁸
In 1960 suggereerde de Geraja Kristen Injili om Herbert aan te stellen als hoofd en docent van de zendingsschool in Ransiki. Deze plaats lag ongeveer dertig kilometer ten zuiden van Manokwari. De Zendingsraad ging ermee akkoord. Hoewel Herbert dacht dat het leerplan van de school zeer verouderd was, vond hij het werk in Ransiki erg prettig. Het was een veel beter leven dan in Teminabuan. Mieneke gaf les in een lagere school. In de zomer van 1961 werd Herbert echter plotseling ontslagen door de Geraja Kristen Injili. Er waren disciplinaire problemen met enkele studenten. Het is niet duidelijk hoe Herbert geprobeerd heeft om die op te lossen, maar de studenten waren ontevreden en gingen staken. De Gerafa Kristen Infili stuurde één van hun, ds. Filep J.S. Rumainum, om de zaak, te onderzoeken. Hij kwam tot de conclusie dat Herbert verkeerd had gehandeld en ontslagen moest worden. Rumainum, die Herbert en Mieneke heel goed kende en door hun als vriend werd beschouwd, had Herbert echter nooit gevraagd wat de oorzaak van het dispuut was geweest. De Gerafa Kristen Infili nam Rumainums advies over en Herbert werd ontslagen. Men verweet hem dat hij niet met Papoea’s kon omgaan. Dat was een vreemde conclusie omdat hij jarenlang uitstekend had samengewerkt met Papoea’s. Ook de Doopsgezinde Zendingsraad nam nooit de moeite om hem te vragen wat er nu precies gebeurd was en Herbert was daar zeer verbolgen over. Zelfs dertig jaar later kon hij niet bepalen waarom nu juist hij ontslagen was. Ze hadden hem gewoon verwijderd als een ‘schurftig schaap’ uit een kudde die hij zelf had opgebouwd, klaagde hij.¹⁹
Vervolgens werkte Herbert enige tijd voor een houtbedrijf in Manokwari.
Daar kon hij opnieuw prima met Papoea’s samenwerken. In 1961 keerde hij met Mieneke naar Nederland terug en werd hij predikant van de doopsgezinde gemeenten in Itens en Baard. Ook fungeerde hij een tijd lang als legerpredikant. In 1968 ging hij met emeritaat. In zijn memoires, Van eeuwigheid tot amen, gaat hij overigens niet in op zijn verblijf in de twee Friese gemeenten. Afgezien van de nare ervaringen in Ransiki konden Herbert en Mieneke terugzien op een zeer succesvolle tijd in Nederlands Nieuw-Guinea. Mieneke had veel goeds gedaan op medisch gebied en naderhand had de bevolking eveneens veel waardering voor Herberts zendingsactiviteiten. Voor een gedetailleerder overzicht van zijn werk zou men echter archiefstukken en andere bronnen moeten raadplegen.

Klik hier voor het Fotoalbum van Herbert en Mieneke Marcus

Ook voor reacties op deze herinneringen kun je terecht op het prikbord/forum.

De Marcus-zending in het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea(5)