De Marcus-zending in het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea(4)

De familie ds. Messie op de sloep te Inanwatan (foto: PACE/ Stichting Papua Cultureel Erfgoed ).

Tegelijkertijd hoopte hij dat ze Papoea’s zouden kunnen helpen in de ‘restructurering van de archaïsche, heidense maatschappij zodat deze mensen minder kwetsbaar zijn in de onstuitbare economische en politieke ontwikkeling’.¹⁰
Hun taak was niet gemakkelijk. Ze hadden vaak te lijden onder malaria en andere ziekten, en Mieneke moest zelfs eenmaal voor lange tijd rust nemen (in Nederland ) ten gevolge van een hernia. Herbert had allerlei taken. Hij moest toezien op de scholen, was geestelijk adviseur, arbiter van conflicten en morele kwesties, landmeter, architect, enz. Eén van de meest voorkomende morele kwesties was het plegen van overspel onder de bevolking. Eens werd een evangelist zelfs aangeklaagd vanwege overspel. Herbert vond die zaak één van zijn ‘ellendigste zware taken’.¹¹
Herbert en Mieneke hadden het ook moeilijk met de koloniale bureaucratie en mentaliteit. Ze leefden voor hun gevoel onder een koloniaal regime en walgden van de arrogante houding en ‘onbeschaafdheid en domme eigengereidheid’ van veel ambtenaren. ¹² Vooral Indo-europeanen en Zuid-Molukkers waren gekant tegen elke democratisering van het oude koloniale bewind.
Na 1949 hadden zich vele Indo-europeanen in dit land gevestigd. Met name na zijn naturalisatie (in 1954) schroomde Herbert niet om zich te uiten over die oude koloniale verhoudingen. Hij had geleerd dat men in de Nazi-periode niet genoeg had geprotesteerd tegen de onrechtvaardigheden van het Hitler-regime. Men had weliswaar pers- en meningsvrijheid in dit koloniale land, maar soms vonden de autoriteiten het toch noodzakelijk om het briefgeheim te schenden. Ze waren bang voor radicale Papoea’s. Dit leidde tot een parlementair onderzoek in Nederland. Vanwege hun lage dunk van het koloniale regime werden Herbert en Mieneke vaak belasterd. Herbert werd er zelfs een keer van beschuldigd dat hij een ex-NSB’er was.
Herbert moest ook rekening houden met de Rooms-katholieke missie. Die was erg actief in dit gebied en beschouwde de protestanten als een deel van hun opdracht. Herbert gaf te kennen dat hij graag met de missie wilde samenwerken, maar dit leidde nergens toe. Hij beschouwde de soms agressieve katholieke concurrentie als ‘misselijke en betreurenswaardige strijd’.¹³
Later sprak men met waardering over het feit dat de missie geen winst had gemaakt ten koste van de zending. ¹⁴Eén van de meest bizarre gebeurtenissen tijdens hun verblijf in dit land was het opgraven van de lijken van twee Amerikaanse zendelingen die er waren omgekomen. In die tijd verbleven al enkele Amerikaanse zendelingen in Nieuw-Guinea. Eén van hun werd door Papoea’s gedood, de andere overleed aan ziekte. De Amerikaanse zendeling Harold Lovestrand verzocht Herbert om alles te regelen. Herbert deed dit maar had tegelijkertijd weinig waardering voor Lovestrand’s fundamentalistische theologie. Herbert ging vaak, vergezeld door Mieneke, op rondreis om de verschillende gemeenten, zendingsposten en scholen in zijn gebied te bezoeken. Meestal legde men de afstanden te voet af. Dit nam ontzettend veel tijd en energie. In 1953 was Herbert op die manier zelfs 25 weken onderweg. In 1959 reisden ze maar liefst 155 dagen. Het terrein waardoor ze trokken bestond vaak uit moeras, bergen, modder, rotsen, enz. Geen wonder dat Herbert’s knieën tegen het einde van de jaren vijftig vrijwel versleten waren. Zijn taak werd iets verlicht toen ds. Piet Messie en zijn echtgenote naar Nederlands Nieuw-Guinea kwamen. Messie deed veel werk in de bergen en ging later naar Teminabuan. In 1956 ging het echtpaar Messie terug naar Nederland. Enige tijd later kwam ds. Lieuwe Koopmans voor korte tijd.
Intussen was Mieneke een medische praktijk begonnen in een klein ziekenhuis in Ajamaru. In het begin werd ze overweldigd door de geweldige omvang van het gezondheidsprobleem. Er waren zoveel mensen die aan allerlei vreselijke ziekten leden. Ze behandelde vooral mensen die leden aan framboesia, een tropische huidziekte, en was succesvol in het tegengaan van deze

Klik hier voor het Fotoalbum van Herbert en Mieneke Marcus

Ook voor reacties op deze herinneringen kun je terecht op het prikbord/forum.

De Marcus-zending in het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea(4)