Disclaimer

paradisebird
naar vorige pagina
titel

Onlangs is de interviewcollectie IstoriManokwari online toegankelijk gemaakt op de website van Digital Archived Networked Services (D.A.N.S. Den Haag). In dit digitaal geluidsarchief worden deze interviews voor de toekomst bewaard en beschermd. Op verzoek zijn deze ook voor u te beluisteren. Alle geïnterviewden gaven hiervoor hun toestemming (klik op de foto).

IstorieManokwari

Waarom het Nederlands verleden van Nieuw Guinea zo bijzonder was, beseffen vooral wijzelf als diegenen die deze periode hebben meegemaakt. Zo hebben we zelfs de neiging om dit besef te willen delen met volgende generatie(s). Eigenlijk met wie het maar horen wil. Opmerkelijk is daarbij dat dit geldt voor vrijwel alle bevolkingsgroepen uit die tijd. Niet alleen de Indischen en Molukkers, maar ook de Chinezen, Hollanders en Papoea's van toen. Tot op de dag van vandaag praten we graag over dat onvergetelijk Nieuw Guinea. En al lijken we inmiddels uitverteld, telkens weer komen de verhalen tot leven. Maar nu lijkt dan toch het moment gekomen, dat we te oud geworden zijn voor reünies en kumpulans. Dat we ons moeten beperken tot Facebook of skypen met de kleinkids. Onvermijdelijk zal de tijd komen, dat wij – als laatste Mohicanen van die koloniale tijd – definitief zullen zwijgen. Velen van ons zijn immers al voorgegaan. Maar goed, er wordt wel eens gezegd, dat je pas echt dood bent, als er geen verhalen meer over je verteld worden. Dus als je het in je hoofd haalt om die "Nieuw Guinea generatie van toen" te helpen vereeuwigen, hoe kan dat dan beter, dan de verhalen vangen en beluisterbaar houden tot in de verre toekomst? En dit is nu de bedoeling van IstoriManokwari: verhalen over Nederlands Nieuw Guinea audio-conserveren. Als het ware "invriezen". Waarbij het niet alleen gaat om het levend houden van de verhalen zelf, maar ook om de stemmen van de vertellers. Waarin waren die generaties van toen eigenlijk zo bijzonder? En als we het hebben over de Indischen, Molukkers, Chinezen, Hollanders en Papoea's in het Manokwari van die tijd… hoe verliep hun leven dan? Hoe kijken zij hierop terug? Wat willen zij nog kwijt?


Wat?

IstoriManokwari is een mondelinge geschiedenis collectie, die bestaat uit ruim 65 op geluidsband opgenomen interviews van voormalige en huidige inwoners van Manokwari. De lengte van deze interviews varieert sterk. Zo duurt het kortste interview 37 minuten en het langste 9 uur. De collectie IstoriManokwari beoogt bij te dragen aan de sociaal-culturele geschiedschrijving van Nederlands-Nieuw-Guinea c.q. het huidige Indonesische gebiedsdeel Papua/West-Papua. Het gaat om het weergeven van Nederlandse tijdgeest in de periode 1930 tot heden. Inmiddels zijn 50 IM-interviews via D.A.N.S. beluisterbaar gemaakt.


Wanneer en waar?

De interviewopnamen vonden plaats in de periode 1998 t/m 2018 verspreid in Nederland, in Manokwari en op Biak.


Van wie?

De geïnterviewde personen woonden of verbleven in de Nederlandse bestuursperiode tot 1963 korte of lange tijd in de regio Manokwari. Sommigen leven hier nog steeds. Hoofdzakelijk zijn het Nederlands Indischen (indo's), Papoea's en Hollanders (totoks) met uiteenlopende maatschappelijke achtergrond: kolonisten (groenten/vee/kippen) – arbeiders – technici – fabrikanten – handelaren – winkeliers – transporteurs – kantoorpersoneel – ambtenaren – huisvrouwen – muzikanten - opgroeiende jeugd – militairen – missionarissen – medici – overheidskader – bestuurders – politici en gemeenschapsleiders.
IM-overzicht van de geïnterviewden
IM-stemintroductie (audio)


Waarover?

De geïnterviewden vertelden hun (levens)verhalen, die gezamenlijk de volgende periode bestrijken:

  • de vooroorlogse periode in Nederland, in Nederlands Indië en in Nieuw Guinea (de Vogelkop).
  • de periode WO2 (de Duitse bezetting van Nederland, de Japanse bezetting van Ned. Indië en Nieuw Guinea).
  • naoorlogse periode in Nederland, in Ned. Indië (o.a. Bersiap) en in Nieuw Guinea.
  • de Nieuw Guinea-transformatie naar de toekomst w.o. de koloniale nadagen en de overdracht aan Indonesië (1950-1963).
  • de postkoloniale periode in Nederland (1960-heden) en in Manokwari en elders in Papua (na 1963).
  • het tegenwoordige Manokwari (1998-2018/heden).
  • het heden als momentum van terugblik.

IM-overzicht van de onderwerpen


Voor wie?

IstoriManokwari is bestemd voor de geïnterviewden zelf en hun families. En daarnaast voor studenten, wetenschappers, docenten/leerlingen VO en andere belangstellenden.


Waarom deze interviewcollectie?

De kernkwaliteit van IstoriManokwari is het conserveren van een tijdsbeeld aan de hand van een gezamenlijke terugblik en getuigenissen uit de eerste hand. Vanuit diverse etnische culturele en maatschappelijke invalshoeken. Alles op basis van gesproken woord. Zo voegt deze audiocollectie naast de uiteenlopende literatuur, radio en film toe aan het cultuurhistorisch erfgoed aangaande dat laatste stuk Nederlands (koloniaal) verleden.


Waarom Manokwari?

De Nederlandse toekomstvisie op Nieuw Guinea in de vijftiger jaren was tweeledig. Namelijk enerzijds het tot stand brengen van een onafhankelijke Papoeastaat. En anderzijds het waarborgen van een nieuw thuisland voor de uit Indië uitgeweken (gevluchte) Indische Nederlanders. Een dubbele doelstelling dus waarvan de haalbaarheid zich in de praktijk nog (ook internationaal) moest bewijzen. Hier groeide het van de grond af ontwikkelen van stadsregio Manokwari uit tot een toonaangevend voorbeeld voor de democratische toekomst van Nieuw Guinea. Want juist hier in Manokwari en omgeving werd die Nederlandse toekomstprojectie zichtbaar in de economische en maatschappelijke opbloei. En vooral de – hoewel moeizame – sociale en politieke verbinding tussen de twee belangrijkste bevolkingsgroepen: de Papoea's en de Indische kolonisten.

Pioniers
In feite waren alle bewoners 'pioniers': de Papoea's vanwege hun transformatie van jagers/verzamelaars naar burgers met betaald werk en westerse levensstijl. De Indo's en Molukkers waren pioniers wat betreft hun transformatie naar een moderne agrarische economie met ontwikkelende techniek, kennis en werkwijze. De kleine Chinese tokohouders pionierden zich naar supermarkten. En de Hollanders – officieel bedoeld voor tijdelijk – bleken pioniers in hun inspanning juist dit gebiedsdeel bestuurlijk en planmatig bij de buitenwereld te betrekken en te transformeren naar westers democratisch model. Naast een eigen parlement: modern onderwijs, gezondheidszorg, rechtspraak, infrastructuur en… een eigen leger en politieapparaat. Waarbij vooralsnog de Hollandse mariniers en soldaten noodgedwongen pioniers werden in patrouilleren, vechten, gewond raken en… sneuvelen. Dit gezamenlijk pionierend werken en leven gaf het multi-etnische Manokwari in die vijftiger jaren een innerlijke boost. Het al doende ontdekken waar het heen moest, versterkte de gemeenschapszin dwars door de maatschappelijke lagen heen. Zo pasten aloude koloniale drempels van stand, status en decorum steeds minder bij de nieuwe dynamische identiteit.

Perspectief
Juist in Manokwari schemerde dus een mogelijke formule voor een multicultureel Nieuw Guinea. Juist hier vonden in 1961 de eerste (feestelijke) verkiezingen plaats voor de Nieuw Guinea Raad. Stemlokalen verrezen door de hele stad tot in het omringend bergland. Ideeën groeiden uit tot verkiezingsprogramma's en plannen. De toekomst leek tastbaar.

Mokerslag
Daarom kwam een jaar later in 1962 het finale en abrupte einde van dit Nederlandse streven als een mokerslag voor de meesten van deze pioniers (indo's, totoks en Papoea's). Een verwachtingsvolle samenleving hield abrupt op te bestaan en de bevolking zocht een heenkomen. Per vliegtuig of per boot of vluchtend het oerwoud in. Het was niet alleen het feit dat de stad leegliep en letterlijk leeggeroofd werd. Maar vooral het verloren bloed, zweet en tranen en de achtergelaten toekomstdromen. Dit alles gaf de "Nieuw Guinea-kwestie" een gevoelserfenis van frustratie, woede, verdriet en verscheurdheid. En uiteindelijk een soort van gemis en weemoed. Dit collectieve trauma legde enkele jaren later in Manokwari met de eerste Papoea-opstand de kiem voor een maatschappelijke, politieke en militaire controverse binnen deze nu Indonesische samenleving, die na-ijlt tot op heden.
IM-trailer 1962+ (audio, 8min)
IM-beknopte geschiedenis van Manokwari


Door wie?

Interviewers: Paul van der Gaag en Erik Markus (producent).
Begeleiding, bemiddeling, advisering:
IstoriManokwari kreeg diverse support van wetenschappers van de universiteiten van Wageningen, Amsterdam, Leiden, Nijmegen en Groningen, het Koninklijk Instituut voor Taal, Land en Volkenkunde (KITLV) en daarnaast van oud-bestuursambtenaren en belangenorganisaties van Indische Nederlanders, Papua's en Oud-strijders. Met speciale dank aan Prof.Dr L.E. Visser: Cultureel antropoloog; emeritus hoogleraar WUR (projectbegeleider) en Roy Kneefel (als onmisbare levende database aangaande het Nieuw Guinees Indisch verleden).


Vanwege nieuwe privacywetgeving behoeft de toegang tot het online archief DANS/EASY extra aandacht. Hoewel alle geïnterviewden instemden met openbaarmaking van hun interviews, is luisteren pas mogelijk na registratie en inloggen en vervolgens online per interview afzonderlijk toestemming vragen. Eerst dient hier een account te worden aangemaakt Graag ben ik hierbij als moderator voor assistentie bereikbaar.

Erik Markus
IstoriManokwari
emarkus@live.nl

Momenteel wordt gewerkt aan een duplicaat IM-audiodepot
met onbelemmerde online toegang voor belangstellenden.

Naar D.A.N.S. IstoriManokwari

Meer over D.A.N.S. archief


Ook voor reacties op deze herinneringen kun je terecht op het prikbord/forum.

naar vorige pagina