Bezien de mensen in Kebar u in de eerste plaats als een vertegenwoordiger van de kerk of als een moeilijk te classificeren snuffelaar?
"In het begin zag men mij in de allereerste plaats als een representant van de kerk en als een rijke westerling, via wie men een radiozender en financiële steun kreeg. Ik was niet zomaar een onschuldige veldwerker die vriendelijk van dorp naar dorp wandelde, maar ik was ook iemand waar zij belang in stelden.
Aan een onderzoeker die met lege handen komt hebben ze niks. Voor wat hoort wat. Wel, ik kwam niet met lege handen. Soms raak je echter in een fraaie positie verzeild. In Oost-Kebar moest ik nagaan wat de mogelijkheden waren om daar een vliegveldje aan te leggen. Alle stammen in het binnenland die nauw contact met de westerse cultuur hebben gehad willen graag een vliegverbinding, met name om hun tuinbouwprodukten aan de stad te kunnen verkopen.
Ik zat daar echter óók voor onderzoek en mijn humeur zakte bij de dag toen het duidelijk werd dat ze alleen maar belangstelling hadden voor het vliegveld en geldelijke hulp, en niet in het minst voor mijn vragen. Al spoedig bleek dat ze helemaal niet zo arm waren maar net deden alsof, in de hoop op geld van buiten. Het eten was op rantsoen gezet, terwijl ze zelf in hun stookhutten stiekem pisangs aten en palmwijn dronken.
Een verzoek van nog meer in het binnenland levende groepen om mensen van onze kerk naar hen toe te sturen, hadden mijn gastheren maar doorgespeeld aan een concurrerend kerkgenootschap. Waarom? Omdat die andere kerk hen dan eerst in de spullen kon zetten, waarna ze wel weer bij ons zouden aankloppen want van die andere kerk mogen ze niet roken of drinken. Een spel van uitspelen van belangen waarbij ik toeschouwer dreigde te worden. Dat laatste vind ik prima, maar liever niet vanuit een dwangpositie'.
'Intussen kende ik de regels van het spel ook wel zo'n beetje. Mijn tegenzet was om volledig te zwijgen over het vliegveld. Dat hielp. Ze werden onzeker en begonnen zeer hulpvaardig aan mijn onderzoek mee te werken. Toen was het weer mijn beurt voor een blijk van toenadering. Ik heb ze allemaal op de foto gezet. Dat is nog altijd een klapstuk, later een foto te zien waarop je tussen vijftig koppen je eigen facie ontdekt. Naast je zitten oorlogshoofden die heel wat moorden op hun geweten hebben en nu braaf 'Abraham' of, meer in stijl, 'Simson' heten. Zo leef je in een voortdurende haat-liefde-verhouding over en weer. Je wordt soms in een rol gedrukt die moeilijk te koppelen is aan die van de onderzoeker.
Mijn onderzoek wijkt qua werkwijze af van het traditionele veldwerk. Ik zit niet constant in mijn onderzoeksgebied. In Kebar hebben we een eigen huis waar we als gezin af en toe een maand wonen. Onze dochtertjes spelen met de Kebar-kinderen, we baden in de rivier, koken het eten in bamboes op een houtvuurtje. We krijgen vaak zomaar zoete aardappelen, of een stuk varkens- of hertevlees. Er zitten voor mij dus ook voordelige kanten aan mijn 'dubbelrol'.