KOORTSACHTIG
Toegegeven moet worden dat de twee delegaties zich veel inspanningen
getroostten om tot een vergelijk te komen inzake de arbitrage-clausule.
Een voorbeeld daarvan waren de koortsachtige ontmoetingen van de
delegatieleiders op de laatste dag van de conferentie. De agenda van die
bewogen dag, zaterdag 11 februari, zag er zo uit: 10.00 uur. De delegaties komen bijeen om nog een keer hun zienswijzen
ten aanzien van de arbitrage-clausule te bespreken. Na een ontmoeting
van dertig minuten concludeerden zij, dat er geen oplossing in zicht
was.
11.45 uur. Een woordvoerder van de Indonesische delegatie kondigde
de pers aan, dat de slotzitting van de conferentie om 16.00 uur zou
plaatsvinden. 12.00 uur. Minister J. M. A. H. Luns nodigde minister Anak Agung uit
voor een persoonlijk gesprek om een uitweg uit het dilemma te vinden. 14.00 uur. Besprekingen Luns-Anak Agung, waarbij mr. J. M. A. H. Luns
een laatste concessie deed door het laatste Nederlandse voorstel
betreffende de arbitrage-clausule meer aanvaardbaar te maken voor de
Indonesische delegatie. Minister Anak Agung wees erop, dat deze
Nederlandse amendering de kern van de arbitrage-clausule als
voorgesteld door de Nederlandse delegatie niet wijzigde. Hij beloofde
echter de nieuwe tekst met de voltallige Indonesische delegatie te
zullen bespreken.
17.00 uur. Laatste privé-gesprek tussen minister Anak
Agung en minister J. M. A. H. Luns, waarbij Anak Agung Luns ervan op de
hoogte stelde dat het gewijzigde Nederlandse voorstel onaanvaardbaar was
en dat de Indonesische delegatie bij haar laatste voorstel bleef. 18.00 uur. De twee delegaties kwamen informeel bijeen om de mislukking
van de conferentie vast te leggen. 20.00 uur. Formele zitting van de twee delegaties, die slechts vijftien
minuten duurde.
DRAMATISCH
De slotzitting was kort maar dramatisch. In volle sterkte kwamen de
delegaties bij elkaar om te luisteren naar de slotverklaringen van de
delegatieleiders. (...) Minister Luns verklaarde: ,,Nederland zal altijd bereid zijn samen te werken bij opheffing van de
Nederlands-Indonesische Unie en vervanging van de financiële en
economische overeenkomsten van de Ronde Tafel Conferentie door normale
verdragen. Wij zijn van mening dat gezien de omvangrijke en verscheidene
financiële en economische banden tussen Indonesië en Nederland een
arbitrage-clausule onmisbaar is. En we zijn teleurgesteld dat dit niet
is bereikt ondanks onze concessies. Op uw verzoek hebben wij de zaak van
de Nederlandse gevangenen buiten het werkterrein van deze conferentie
geplaatst en daarom hebben wij op dit punt vordering gemaakt. Deze
conferentie heeft aangetoond dat er nog veel punten zijn die langs de
normale diplomatieke kanalen besproken zullen moeten worden. De
Nederlandse regering is bereid mee te werken aan de verwerkelijking van
dergelijke consultaties en zij hoopt dat deze verklaring een gunstig
onthaal bij de Indonesische regering zal krijgen. Voor het wederzijds
welzijn van onze landen moeten wij de (betrekkingen verbeteren. Dit is
onze diepe overtuiging, die wij niet zullen laten varen." GEEN SUCCES
In antwoord op de verklaring van minister J. M. A. H. Luns gaf de
Indonesische minister van buitenlandse zaken als zijn laatste
commentaar: |
De pogingen die mijn delegatie heeft ondernomen om met uw delegatie tot
een overeenstemming te komen over een oplossing van de problemen die de
normalisering en de verbetering van de betrekkingen tussen onze twee
landen in de weg staan, hebben geen succes gehad. Uw delegatie heeft
geweigerd de voorstellen en tegen-voorstellen te aanvaarden (van de
Indonesische delegatie dat hangende de aanvaarding van een permanente
regeling een tijdelijke arbitrage-clausule gebruikt diende te worden
gebaseerd op de procedure zoals die in het algemeen door uw land en het
mijne wordt aanvaard.
We hebben overeenstemming bereikt over opzegging van de financiële en
economische overeenkomsten. De moeilijkheden met betrekking tot punt vier
van de agenda kunnen ook worden opgelost. Op alle punten terzake opheffing
van de Unie is overeenstemming bereikt. Maar op een specifiek punt, de
arbitrage-clausule, is Indonesië's voorstel verworpen. Dit heeft geleid
tot de mislukking van de conferentie.
Het West Irian probleem werd niet opgelost, omdat uw delegatie weigerde
de Indonesische voorstellen in overweging te nemen. Onze opzet was het
beraad over dit probleem, dat zo belangrijk is voor het Indonesische volk
en de regering uit te stellen.
Dit voorstel werd gedaan op 7 januari 1956, toen het, na de moeizame
beraadslagingen tussen uw delegatie en de mijne, duidelijk was geworden
dat er geen positief akkoord kon worden bereikt.
Ik betreur het ten zeerste dat de Nederlandse delegatie hiermee de deur
naar verder overleg heeft gesloten. Ik geloof dat deze houding van de kant
van de Nederlanders niet alleen in strijd is met de aanbeveling van de
Verenigde Naties, maar ook met de principes van het Handvest van de
soevereiniteitsoverdracht. Dat verplichtte de partijen het politieke
geschil over West Irian door onderhandelingen op te lossen.
Ik verzeker u, dat mijn volk en mijn regering ernaar zal blijven streven
dit geschil met de geëigende middelen op te lossen.
ERNSTIG
Hoewel wij niet kunnen komen tot overeenstemming over het West-Irianprobleem,
hetgeen onze pogingen zal belemmeren de betrekkingen tussen onze twee landen
te normaliseren, toch mag dit feit geen onoverkomelijk obstakel worden voor
ons om het beraad over opheffing van de Unie en de bijbehorende overeenkomsten
vruchtbaar te maken. Niet alleen om deze reden betreur ik buitengewoon de
mislukking van deze conferentie, waaraan wij zoveel tijd en moeite hebben gegeven,
maar ook in het bijzonder vanwege de ernstige situatie waarvoor wij nu zijn geplaatst.
Mijnheer de Voorzitter, ik heb verscheidene malen de verstrekkende gevolgen onderstreept
van een mislukking van deze conferentie, die ik niet kan voorspellen. Ik zou hier nogmaals
de nadruk willen leggen op de oprechte poging die mijn delegatie heeft ondernomen om deze
conferentie tot een vruchtbaar eind te brengen.
Vaak hebben wij getracht de moeilijkheden die uw delegatie op ons pad legde te overkomen.
Wij vrezen dat als gevolg van de mislukking van deze conferentie onze kansen op het vinden
van een aanvaardbare oplossing voor de bestaande moeilijkheden tussen onze landen buiten
het bereik is komen te liggen. Dit zal niet alleen onze bilaterale betrekkingen aantasten,
maar het zal ook zijn invloed hebben op de toch al gespannen, internationale verhoudingen.
Ik geloof, Mijnheer de Voorzitter, dat de mislukking van deze conferentie geen bijdrage is
tot de vermindering van die spanningen.
Ide Anak Agung Gde Agung:
Twenty years of Indonesian foreign policy 1945-1965; Uitg. Mouton; ƒ 59,—.
|
